Ünlü astrofizikçi Jonathon McDowell, Elon Musk’ın SpaceX şirketine ait Starlink uydularının hızla yörüngeden çıkarak Dünya atmosferine düşmesinin, gezegenin stratosfer tabakasında geri dönüşü olmayan hasarlara yol açabileceğini söyledi.
Harvard-Smithsonian Astrofizik Merkezi’nde 37 yıl görev yapan McDowell, şu anda her gün bir ila iki Starlink uydusunun atmosfere girdiğini, önümüzdeki yıllarda bu sayının günde beş uyduya kadar çıkabileceğini belirtti.
McDowell, “Stratosfer zarar görürse, özellikle ozon tabakası zayıflarsa, yeryüzüne ulaşan zararlı ultraviyole ışınları artar. Bu da cilt kanseri, katarakt ve göz hasarı gibi ciddi sonuçlar doğurur” dedi.
8 BİN STARLİNK UYDUSU YÖRÜNGEDE
Şu anda SpaceX’e ait 8 binden fazla uydu Dünya’nın yörüngesinde bulunuyor. Şirket bu yıl içinde 2 binden fazla yeni uydu fırlattı.
ABD Federal Havacılık Dairesi (FAA), Musk’ı 2023’te uyarmış ve uyduların 2035 yılına kadar ölümcül kazalara neden olabileceğini öngörmüştü.
FAA raporuna göre, önümüzdeki yıllarda yaklaşık 28 bin parça tehlikeli enkaz yeniden giriş sırasında atmosfere düşebilir. Musk ise bu analizi “saçma ve asılsız” olarak nitelendirmiş, SpaceX mühendisi David Goldstein raporu “derinlemesine hatalı” diye tanımlamıştı.
SpaceX, uydularının “tamamen yanacak şekilde” tasarlandığını açıklasa da, şirket bu yıl yaptığı duyuruda bazı uyduların tamamen yok olmadığını kabul etti.
“KESSLER SENDROMU” TEHLİKESİ
McDowell, yörüngedeki nesne sayısının hızla artmasının Kessler sendromu adı verilen zincirleme çarpışma riskini doğurduğunu söyleyerek, “Planlanan 30 bin Starlink uydusunun sadece yüzde biri arızalansa, bu 300 dev uydu eder. Bu sayı, düşük Dünya yörüngesini Kessler sendromuna sokmaya yeter” dedi.
Özellikle 600 ila 1000 kilometre aralığındaki yörüngenin eski Sovyet roketleri ve diğer enkazlarla dolu olduğunu belirten bilim insanı, bu bölgeye yeni uydular eklemenin çarpışma riskini artırdığını vurguladı.
ATMOSFERDE METAL BİRİKİMİ ARTIYOR
Endişeler yalnızca uzay çöpleriyle sınırlı değil. Uyduların atmosfere girerken yanması sırasında açığa çıkan metal buharları, stratosferde alüminyum, lityum ve bakır gibi toksik metallerin birikmesine neden oluyor.
ABD Ulusal Okyanus ve Atmosfer Dairesi’nden (NOAA) atmosfer kimyacısı Daniel Murphy, “Neredeyse kimse bu uyduların stratosfer üzerindeki etkisini düşünmüyor” dedi.
Murphy ve ekibinin yaptığı çalışmaya göre, bu metaller sülfürik asit aerosollerine karışarak ozon tabakasını tehdit edebilir. Alüminyum bileşikleri, ışıkla tepkimeye girerek klor salınımını artırabilir ve bu da ozonun parçalanmasına yol açabilir.
“CEVAPLAR HALA BELİRSİZ”
Avrupa Uzay Ajansı’ndan malzeme mühendisi Adam Mitchell, gelecekteki stratejinin “uzayda yeniden kullanım ve geri dönüşüm” üzerine kurulması gerektiğini söyledi.
ASD Eurospace yöneticisi Pierre Lionnet ise “SpaceX 30 yıl sonra devasa bir çevre sorunu yaratıyor olabilir” uyarısında bulundu.
